Muzeum Narodowe w Warszawie kojarzy się przede wszystkim z obrazami Jana Matejki, malowidłami z Faras czy gotyckimi ołtarzami. Tymczasem jego kolekcja to także historia codzienności – sztuki, która nie zawsze trafiała na płótna, ale kształtowała przestrzeń domów i mieszkań. Najlepszym przykładem jest Galeria Wzornictwa Polskiego, pierwsza stała ekspozycja w Polsce poświęcona historii designu. To niezwykła okazja, aby zobaczyć, jak zmieniały się gusta, materiały i formy użytkowe od początku XX wieku aż po czasy współczesne.
Historia i znaczenie Galerii Wzornictwa Polskiego
Galeria została otwarta w 2017 roku i od razu zyskała miano przełomowej. Wcześniej polskie wzornictwo było prezentowane jedynie okazjonalnie na wystawach czasowych, brakowało jednak miejsca, w którym na stałe można by śledzić rozwój designu. Muzeum Narodowe wypełniło tę lukę, tworząc przestrzeń, która nie tylko gromadzi przedmioty codziennego użytku, ale także opowiada historię ich powstawania i funkcjonowania w realiach społecznych oraz gospodarczych.
Ekspozycja została pomyślana tak, by ukazać wzornictwo jako dziedzinę sztuki – równą malarstwu czy rzeźbie. Zobaczymy tu zarówno projekty seryjne, które trafiały do milionów domów, jak i unikatowe dzieła stworzone przez wybitnych artystów i projektantów.
Co można zobaczyć w Galerii?
Galeria Wzornictwa Polskiego to podróż przez cały XX wiek i początek XXI wieku. Znajdziemy tu:
Meble i projekty wnętrz – od międzywojennych projektów modernistycznych po ikony polskiego designu z lat 50. i 60., jak krzesła Rajmunda Hałasa, fotele „Muszelka” Teresy Kruszewskiej czy fotel „Lisek” Henryka Lisa.
Ceramika i porcelana – unikatowe serwisy z fabryk w Ćmielowie i Chodzieży, zaprojektowane przez twórców takich jak Lubomir Tomaszewski, Danuta Duszniak czy Hanna Orthwein. Ich geometryczne, nowoczesne formy stały się wizytówką polskiego designu w latach 60. i 70.
Szkło artystyczne – wyroby z hut w Krosnie i innych ośrodków, łączące funkcjonalność z artystyczną fantazją.
Tkaniny i wzory przemysłowe – od projektów kobierców i kilimów po tkaniny dekoracyjne z okresu PRL, które dziś znów wracają do mody.
Nowoczesny design – projekty XXI wieku, np. innowacyjne meble modułowe, lampy czy przedmioty codziennego użytku, które zdobywają nagrody na międzynarodowych konkursach.
Dzięki tej różnorodności Galeria pokazuje, że sztuka użytkowa ma ogromne znaczenie dla kształtowania naszej kultury i stylu życia.
Wzornictwo a inne galerie Muzeum Narodowego
Choć Galeria Wzornictwa Polskiego jest stosunkowo młodą częścią ekspozycji, idealnie wpisuje się w szerszy kontekst oferty Muzeum Narodowego. Zwiedzając muzeum, można zobaczyć, jak poszczególne epoki i dziedziny sztuki uzupełniają się wzajemnie.
Galeria Sztuki XIX Wieku – pełna dzieł Matejki, Chełmońskiego czy Gierymskiego – pokazuje, jak malarze tworzyli wizję narodowej historii i kultury. Zestawienie monumentalnych płócien z prostotą i funkcjonalnością mebli czy ceramiki XX wieku daje niezwykły kontrast i pokazuje różne oblicza polskiej sztuki.
Galeria Faras – przenosi widza w zupełnie inny świat: sztuki nubijskiego chrześcijaństwa, ocalonej przed zatopieniem przez wody Nilu. Dzięki niej można zobaczyć, jak design religijny i architektura wczesnochrześcijańska różniły się od współczesnych przedmiotów codziennych.
Galeria Sztuki Średniowiecznej – pełna gotyckich ołtarzy szafiastych i rzeźb sakralnych – ukazuje duchowość wieków średnich. Zestawienie ich z modernistycznymi projektami XX wieku pozwala dostrzec, jak sztuka zmieniała swoje funkcje – od wyłącznie religijnych po codzienne i użytkowe.
Wystawa Sztuki Starożytnej – wypełniona sarkofagami, biżuterią i rzeźbami z Egiptu, Grecji i Rzymu – pokazuje fundamenty kultury europejskiej. Widać tu, jak od tysięcy lat człowiek łączył funkcjonalność z estetyką, co dziś kontynuuje współczesne wzornictwo.
W ten sposób Muzeum Narodowe w Warszawie prezentuje sztukę jako szerokie spektrum – od monumentalnych dzieł malarstwa i rzeźby po subtelne projekty przedmiotów codziennego użytku. Każda galeria opowiada inną część tej samej historii – o potrzebie tworzenia piękna i porządku w otaczającym nas świecie.
Wystawy czasowe – przykład Chełmoński
Na tle ekspozycji stałych warto wspomnieć także o wystawach czasowych. Jedną z najważniejszych w ostatnich latach była wystawa poświęcona twórczości Józefa Chełmońskiego. Jego słynne „Babie lato” czy „Czwórka” przyciągnęły tłumy odwiedzających i przypomniały, że Muzeum Narodowe nieustannie łączy klasykę z nowoczesnością, oferując widzom nie tylko stałe kolekcje, ale i wydarzenia, które stają się kulturalnymi hitami Warszawy.
Dlaczego warto odwiedzić Galerię Wzornictwa Polskiego?
To pierwsza w Polsce stała ekspozycja poświęcona designowi.
Pokazuje, jak zmieniały się gusta Polaków i jak przedmioty codziennego użytku stawały się dziełami sztuki.
Zawiera ikony polskiego wzornictwa – od krzeseł Hałasa po serwisy porcelanowe Tomaszewskiego i Duszniak.
Jest świetnym uzupełnieniem innych galerii – od starożytności po malarstwo XIX wieku.
Dzięki niej można dostrzec, że sztuka to nie tylko obrazy czy rzeźby, ale także to, co otacza nas każdego dnia.
Podsumowanie
Galeria Wzornictwa Polskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie to niezwykła przestrzeń, w której codzienne przedmioty zyskują rangę dzieł sztuki. Od modernistycznych projektów dwudziestolecia międzywojennego, przez odważne eksperymenty z czasów PRL, aż po nowoczesne rozwiązania XXI wieku – wszystko to tworzy fascynującą opowieść o polskiej kulturze materialnej.
Zwiedzając Muzeum Narodowe, warto zatrzymać się właśnie tutaj, by odkryć, że sztuka nie kończy się na obrazach i rzeźbach – żyje także w porcelanie, tkaninach i meblach, które kształtowały codzienność Polaków przez ostatnie sto lat.